GDZIE JEST MÓJ DOM? – O ZANIEDBANIACH RODZICIELSKICH I ICH PSYCHOLOGICZNO-PSYCHIATRYCZNYCH KONSEKWENCJACH – OPIS 2 PRZYPADKÓW
Małgorzata Janowska1*, Michał Flis1, Paulina Wróbel-Knybel1, Hanna Karakuła-Juchnowicz1,2
- I Klinika Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin
- Zakład Neuropsychiatrii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin
Wstęp
Problematyka zaniedbywania rodzicielskiego jest zagadnieniem stale aktualnym i zbierającym coraz tragiczniejsze w skutkach żniwo. Zaniedbywanie to nie tylko brak zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, ale także brak zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, przynależności, a także niedostateczna bliskość fizyczna, emocjonalna czy werbalna z dzieckiem. Niedostateczna opieka rodzicielska oraz brak poczucia bliskości i dostępności rodzica, wraz z innymi czynnikami środowiskowymi (np. uzależnieniami, chorobami i zaburzeniami psychicznymi w rodzinie) skutkuje nieprawidłowym kształtowaniem się osobowości dziecka, a także może wiązać się z występowaniem depresji, lęku, samookaleczeń czy z próbami samobójczymi.
Cel
Celem pracy było przedstawienie przypadków klinicznych dwóch nastoletnich pacjentek (J. – 13 l., D. – 16 l.) przebywających w Oddziale dla Dzieci i Młodzieży I Kliniki Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji w Lublinie, u których występujące problemy ze zdrowiem psychicznym były spowodowane stanem stałych zaniedbań ze strony rodziców.
Opis przypadków
Pacjentki pochodziły z rodzin dysfunkcjonalnych, w których członkowie wykazywali skłonność do uzależnień (alkohol) oraz byli emocjonalnie i fizycznie nieobecni w życiu dziewczynek. Ze względu na znaczne trudności wychowawcze, pacjentki były wielokrotnie hospitalizowane, zarówno w oddziałach pediatrycznych, jak i w oddziałach psychiatrii dla dzieci i młodzieży z różnymi rozpoznaniami medycznymi. W ciągu ostatnich lat, każda nich spędziła jedynie krótkie okresy w domu rodzinnym. Pacjentki niejednokrotnie dokonywały samookaleczeń i podejmowały próby samobójcze, w tym m.in. poprzez przyjęcie nadmiernej dawki leków, połknięcie kawałka szkła czy zadzierzgnięcie. Dziewczynki wykazywały znaczne trudności w dostosowaniu się do zasad panujących w oddziałach i wchodziły z niekorzystne interakcje z grupą rówieśniczą.
Wnioski
Prezentowane przypadki wskazują na potencjalny związek przyczynowo - skutkowy między występującymi zaniedbaniami rodzicielskimi, współistniejącymi czynnikami środowiskowymi (uzależnienia w rodzinie) a nieprawidłowym kształtowaniem się osobowości dziecka, samookaleczeniami czy próbami samobójczymi. Brak nabytej w środowisku rodzinnym umiejętności zdolności do budowania zdrowych i bezpiecznych relacji, skutkowała odrzuceniem i nadużyciami ze strony grupy rówieśniczej. Przy tak funkcjonujących systemach rodzinnych niezmiernie istotne jest, poza objęciem opieką kuratora, wprowadzenie asystenta rodziny, zapewniającego wsparcie emocjonalne czy doradcze.
